Psychology Mind "Το καζάνι της Μοναξιάς"

«Το φίδι που δεν μπορεί να αλλάζει δέρμα χάνεται.

Έτσι και τα πνεύματα που τα εμποδίζουν ν’ αλλάξουν γνώμες,

παύουν να είναι πνεύματα».

Φρ. Νίτσε «Η Γέννηση της Τραγωδίας»

«Το καζάνι της Μοναξιάς»

Χαιρετώ τους αγαπητούς αναγνώστες και τις αναγνώστριες αυτής της στήλης.

Θα ήθελα να σας καλωσορίσω με ένα εναρκτήριο άρθρο που αφορά ένα φλέγον ζήτημα για όλους τους ανθρώπους της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας και δη της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας.

Βρισκόμενοι όλοι εδώ, βράζοντας στο ίδιο «καζάνι», με ό,τι μπορεί να σημαίνει ένα «καζάνι» που βράζει στους βαθμούςτης οικονομικής κρίσης, αλλά βαθύτερα στους βαθμούς της κρίσης των αξιών, των θεσμών και των κοινωνικών δεσμών. Βρισκόμενοι εδώ αναρωτιόμαστε πλέον που πάμε και που βαδίζουμε. Κυρίαρχη κατάσταση όπου βρεθώ και όπου σταθώ, πέρα από τις συζητήσεις με τους θεραπευόμενούς μου, είναι η μοναξιά. Η μοναξιά σε όλα τα επίπεδα, υπαρξιακή, εσωτερική, συντροφική, επαγγελματική, οικογενειακή…

Η μοναξιά απασχόλησε τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Ο άνθρωπος κατά μια έννοια μπορεί να θεωρηθεί μια “τραγική” ύπαρξη, καθώς για πολλούς είναι «καταδικασμένος» να βιώνει μοναχός του σημαντικές πτυχές της ύπαρξής του, αναζητώντας νόημα στη ζωή του, κάτι που μπορεί να διαρκέσει μια ολόκληρη ζωή, όπως λέει και ο Γιάννης Ρίτσος στη «ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ» «Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα, μοναχός στη δόξα και στο θάνατο». Ωστόσο, πολλές φορές συγχέουμε την έννοια μοναχικότητα με την έννοια της μοναξιάς. Πολλές φορές ακούμε ανθρώπους να λένε ότι βιώνουν άπειρη μοναξιά μέσα σε πολύ κόσμο, ενώ όταν είναι μόνοι τους μπορεί να αισθάνονται λιγότερη μοναξιά. Αντίθετα, ακούμε άλλες φορές ανθρώπους να μην αντέχουν την μοναξιά, ανθρώπους που δεν αντέχουν να μείνουν μόνοι τους και αποζητούν συνεχώς την παρουσία κάποιου, παρόλο που μπορεί πάλι να αισθάνονται μοναξιά.

Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ξεχωριστός και σίγουρα αυτό εμπεριέχει μια μοναχικότητα. Παρόλα αυτά, μήπως η μοναξιά είναι κάτι που επιλέγουμε κατά ένα μέρος ασυνείδητα; Επομένως, μήπως θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι για να την σπάσουμε; Το ζήτημα είναι βαθύτερο και εδώ μπορούμε μόνο να το θίξουμε.

Η μοναξιά πλέον αφορά όλο και περισσότερους ανθρώπους και μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση, κοινωνική αποξένωση, θλίψη, παθητικότητα πολλές φορές και σε ψυχοσυναισθηματική διαταραχή (όταν βέβαια συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες). Ο άνθρωπος όμως πέρα από μοναχικό πλάσμα είναι και φύσει «κοινωνικό ζώο» κατά τον Αριστοτέλη και άλλους φιλοσόφους ή επιστήμονες. Υπάρχει, λοιπόν, στον άνθρωπο έμφυτη «η ανάγκη του ανήκειν», όπως αναφέρει στο ομώνυμο βιβλίο της η Αθηνά Χατζούλη. Είναι έμφυτη η κοινωνικότητα στον άνθρωπο, ενώ παρατηρείται ότι η ελλιπής διαδικασία κοινωνικοποίησης οδηγεί σε διάφορες παθολογίες (π.χ. εξάρτηση από ουσίες, παραβατικότητα κ.α.). Η Κοινωνική Ψυχολογία και άλλοι επιστημονικοί κλάδοι έχουν ασχοληθεί ενεργά με την Ψυχολογία των Ομάδων και με τις θετικές επιπτώσεις που έχει η ένταξη των ατόμων σε ομάδες, ενώ η ομαδική ψυχοθεραπεία έχει αποδειχτεί ότι επιφέρει τεράστια οφέλη στον ψυχισμό των ανθρώπων, είτε υπάρχει ψυχοπαθολογία είτε όχι, όπως αναφέρει και ο Irvin Yalom.

Επομένως, ένας τρόπος για να σπάσουμε τη μοναξιά μας είναι να ενταχθούμε σε ομάδες, να συνάπτουμε σχέσεις με τους άλλους και να μοιραζόμαστε τις όποιες δυσκολίες μας, να είμαστε ανοιχτοί σε συζητήσεις, να ξεφεύγουμε που και που από τον μικρόκοσμό μας και να βουτάμε στον μακρόκοσμο, συλλέγοντας γνώσεις, εμπειρίες, συναισθήματα, μικρές στιγμές ευτυχίας.

Η μαγεία των παραμυθιών κρύβει αλήθειες, όπως και στον «Μικρό Πρίγκιπα» του Αντουάν ντε Σαιντ- Εξυπερύ:

«-Γυρεύω φίλους. Τι πάει να πει ‘εξημερώνω’;

-Είναι κάτι που έχει ξεχαστεί από καιρό, είπε η αλεπού. Σημαίνει ‘δημιουργώ δεσμούς’…

-Δημιουργώ δεσμούς;

-Βέβαια είπε η αλεπού. Για μένα ακόμα δεν είσαι παρά ένα αγοράκι ολόιδιο μ’ άλλα εκατό χιλιάδες αγοράκια. Και δε σε χρειάζομαι. Κι ούτε εσύ με χρειάζεσαι. Για σένα δεν είμαι παρά μια αλεπού ίδια με εκατό χιλιάδες αλεπούδες. Αν όμως μ’ εξημερώσεις, θα χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο. Θα είσαι για μένα μοναδικός στον κόσμο. Θα είμαι για σένα μοναδική στον κόσμο…».

Ίσως, λοιπόν, μέσα από τη δημιουργία δεσμών, κοινωνικών, ερωτικών, φιλικών, ή ακόμα και θεραπευτικών δεσμών μέσα στην ομαδική ψυχοθεραπεία, να μπορούμε να μεταμορφωνόμαστε για λίγο από μοναχικοί σε μοναδικοί άνθρωποι.

Έτσι, θα μπορούσαμε να βγούμε από «το καζάνι της μοναξιάς» που βράζουμε και που πολλές φορές πέφτουμε μόνοι μας μέσα γιατί ίσως φοβόμαστε τον Άλλο… Αν αφήσουμε όμως τον εαυτό μας να είναι δημιουργικός, να εκφραστεί, σε μια οποιαδήποτε ομάδα, π.χ. χορού, θεάτρου, άθλησης, ζωγραφικής, σε ομάδα με κοινό στόχο, συνάπτοντας κοινωνικούς δεσμούς, ίσως, ανακουφίσουμε τη μοναχικότητά μας και ίσως νιώσουμε σημαντικοί για κάποιους και ίσως νιώσουμε ότι η ζωή αξίζει να τη ζούμε μαζί με συντρόφους, με φίλους, με Άλλους που μπορεί να μοιράζονται παρόμοια προβλήματα με εμάς ή μπορεί και ακόμα μεγαλύτερα… Γι’ αυτό και τα ωφέλει της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι τεράστια. Μέσα σε μια ομάδα ψυχοθεραπείας, είτε αφορά ανθρώπους με ψυχικές διαταραχές, είτε πρόκειται για ομάδες προσωπικής ανάπτυξης- αυτογνωσίας, οι άνθρωποι μένουν πολλές φορές έκπληκτοι βλέποντας ότι και άλλοι μοιράζονται παρόμοια προβλήματα με αυτούς ή και ακόμα σοβαρότερα και περισσότερα.

Τελειώνοντας παραθέτω τη συνέχεια από το απόσπασμα της«ΣΟΝΑΤΑΣ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ»: «Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα, μοναχός στη δόξα και στο θάνατο. Όμως, Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
Άφησε με να έρθω μαζί σου....». Η γυναίκα που μιλάει καλεί τον Άλλο, ζητάει να σπάσει τη μοναξιά της, έστω και αν εδώ πρόκειται για ένα απολογισμό της ζωής της…

Γυρίζοντας στο αρχικό απόσπασμα του Νίτσε, ίσως χρειάζεται τελικά να «αλλάξουμε» πολλές φορές «δέρμα» στη ζωή μας, σαν το φίδι. Να αλλάξουμε γνώμες, να μετακινηθούμε από τη μοναξιά, με την οποία ίσως νιώθουμε πιο ασφαλείς, προς τη συλλογικότητα, προς τη δημιουργία δεσμών. Υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται πολύ να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση και εδώ η Ψυχολογία είναι ίσως μια επιστήμη που θα μπορούσε να προσφέρει πολλά.

Κωνσταντίνα Σουρίλα

foxmind