Το έπος του '40: η Ιστορία, οι κατάσκοποι, η προπαγάνδα

28 οκτωβρίου 1940 ή αλλιώς το έπος του ’40, ένας ύμνος για την  Ελληνική Ιστορία που εξυμνεί την γενναιότητα, το θάρρος και την ψυχή που έδωσαν οι στρατιώτες για την υπεράσπιση της Ελλάδας από τον Ιταλό κατακτητή. Οι στρατιώτες πολέμησαν δίνοντας και την ψυχή τους για την λευτεριά της πατρίδας, κάποιοι έδωσαν και την ζωή τους ή έχασαν την σωματική του ακεραιότητα κι έμειναν ανάπηροι, αλλά αν τους ρώταγες αν θα το έκαναν ξανά θα σου απαντούσαν με βεβαιότητα «ΝΑΙ». Έβαζαν την ελευθερία της πατρίδας πιο πάνω κι από τον ίδιο τους τον εαυτό και τη ζωή τους. Ελευθερία για τους γονείς, παιδιά, αδέλφια, ελευθερία για του συνανθρώπους και τους ανήμπορους. Μια ελευθερία που πάσχιζε πολύ η Ελλάδα να αποκτήσει από την επανάσταση του 1821 και μετά, και δεν ήταν διατεθειμένη να την παραχωρήσει, και να υποστεί πάλι την σκλαβιά. Μια ελευθερία όπου για πολλές περιοχές της Ελλάδος μετρούσε μόλις 28 χρόνια περίπου.

Η Ιταλία διοικούνταν από τον Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος ονειρευόταν να γίνει ένας νέος «Καίσαρας», όνειρό του ήταν να ξαναχτίσει την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και να συμπεριλάβει όλα τα εδάφη, τα οποία κατείχε η άλλοτε ποτέ μεγάλη Αυτοκρατορία της Ρώμης. Ένα μέρος της αρχαίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν και η Ελλάδα, ένα στρατηγικό σημείο για τον Μουσολίνι, διότι η κατάκτηση της Ελλάδας θα άνοιγε τον δρόμο για τις «εξορμήσεις» της Ιταλίας προς την Αίγυπτο.

Αν και ο Μουσολίνι ήταν σύμμαχος της Γερμανίας, δεν έβλεπε τον Χίτλερ με «καλό μάτι», κάτω από την «συμμαχία», υπήρχε ένας «ανταγωνισμός», από μεριάς του Μουσολίνι, ο οποίος άρχισε να μιμείται τις στρατηγικές του Χίτλερ και να καταλαμβάνει εδάφη για να εδραιωθεί στα Βαλκάνια και να αποκτήσει «έναν σημαντικό ρόλο» στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Ήδη από το 1939 είχε καταλάβει την Αλβανία και κάποιες αγγλικές βάσεις στην Αφρική, όμως το παιχνίδι κατάκτησης θα ξεκινούσε στη ουσία, αν καταλάμβανε την Ελλάδα.

Είχε ξεσπάσει ο 2^ος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Ελλάδα παρέμενε ουδέτερη, αν και ο πρωθυπουργός της, ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν φιλογερμανός, πίστευε ότι οι δυνάμεις του Άξονα θα χάσουν τον πόλεμο και παρέμενε ουδέτερος, μέχρι τις 28 Οκτωβρίου, όπου αναγκάστηκε να διαλέξει πλευρά αυτή των Άγγλων διότι θεωρούσε ότι σαν ναυτική χώρα που ήταν η Ελλάδα έπρεπε να ταχθεί στο πλευρό μιας μεγάλης ναυτικής δύναμης.

Όταν κυρήχθηκε ο πόλεμος οι άνδρες πρόθυμοι πήραν τα όπλα, αν και είχαν 5 μέρες διορία να παρουσιαστούν, παρουσιάστηκαν κιόλας από την πρώτη, κι ανέβηκαν στα βουνά της Πίνδου, όπου επικρατούσε το χειμωνιάτικο σκηνικό, για να υπερασπιστούν την Ελλάδα από την εισβολή των Ιταλών με την συνδρομή των Αλβανών. Πολεμούσαν μέσα στο κρύο και τα χιόνια, πολλές φορές βομβαρδισμένοι από τον παγερό αέρα και τις χιονοθύελλες, αλλά δεν το έβαζαν κάτω. Αν και ξάγρυπνοι, πεινασμένοι και παγωμένοι, φώναζαν "ΑΕΡΑ" κι έμπαιναν στην μάχη. Μια εποχή όπου, αν και οι περισσότεροι ήταν «αγράμματοι» ο καθένας γνώριζε τι  σημαίνει «αγαπώ την πατρίδα και την υπερασπίζομαι», κι όχι «την πουλώ και την προδίδω». Η αγάπη για την πατρίδα ήταν ριζωμένη βαθιά στην ψυχή τους, εκεί όπου έκαιγε μια φλόγα, που την έλεγαν «Ελευθερία».

Αυτή η φλόγα έδινε τόση θέρμη και δύναμη, τόλμη για να υπερασπιστούν τα σύνορα της χώρας, που ξαφνιάστηκαν ακόμη και οι ίδιοι οι Ιταλοί. Μια λέξη που ίσως φαίνεται απλή για μας, που δεν γνωρίσαμε απειλές κατά της ελευθερίας, αλλά γι αυτούς σήμαινε τα πάντα, ο λόγος για να αγωνίζεσαι, ο λόγος για να ζεις, διότι ζωή χωρίς ελευθερία, τι είδους ζωή είναι?

Οι Ιταλοί είχαν αρχίσει από το 1938 να οργανώνουν ένα κατασκοπευτικό δίκτυο στην Ελλάδα με Ιταλούς και αργότερα Αλβανούς κατασκόπους. Αυτοί ήταν επιφορτισμένοι με το έργο συλλογής πληροφοριών για τις στρατιωτικές δυνάμεις της Ελλάδας, τον εξοπλισμό της, τις άμυνες, την κοινή γνώμη. Το κατασκοπευτικό τους δίκτυο είχε σχεδόν εδραιωθεί σε όλες τις μεγάλες πόλεις και είχε εισχωρήσει στην Ελληνοϊταλική αρχαιολογική σχολή, την Ελληνοϊταλική τράπεζα και προξενεία. Επίσης οι κατάσκοποι δρούσαν με βιτρίνες αντιπροσωπίες αυτοκινήτων, την Φίατ, Πιρέλι κλπ., και είχαν ιδρύσεις πατριωτικές οργανώσεις, κυρίως στην Πάτρα και τα Ιόνια Νησιά. Αυτοί οι κατάσκοποι αποτελούσαν την Πέμπτη Φάλαγγα, ένας μυστικός στρατός ανθρώπων με πολιτικά, με έργο τους την προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, κατασκοπεία και προετοιμασία επίθεσης. Οι κατάσκοποι δωροδοκούσαν γνωστές προσωπικότητες για να αλλάξουν φρόνημα και να υποστηρίξουν τα σχέδια των Ιταλών «εκ των έσω», ενώ διέδιδαν ψευδείς ειδήσεις για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Μία από την κακόβουλες ενέργειές τους, ήταν στις 15 Αυγούστου στη Τήνο, ο τορπιλισμός του καταδρομικού Έλλη, αν και δεν υπάρχουν αδιάσειστες αποδείξεις, όλοι ήξεραν ότι ήταν έργο ιταλικού υποβρυχίου.

Ο Μεταξάς γνώριζε για τις υπόγειες ενέργειες και διαβουλεύσεις των Ιταλών και είχε διοργανώσει το δικό του αντικατασκοπευτικό δίκτυο, την υπηρεσία αλλοδαπών, όπου εκπαιδευμένοι στρατιωτικοί κι αξιωματικοί παρακολουθούσαν τους πάντες. Με την κήρυξη του πολέμου είχαν ήδη συλληφθεί 1000 άτομα κατάσκοποι και συνεργοί τους. Επίσης οι Έλληνες είχαν στήσει κατασκοπευτικό δίκτυο στην Αλβανία με εμπόρους και αυτοκινητιστές.

Ήταν 28 Οκτωβρίου 3 τα ξημερώματα στην οικία του Ιωάννη Μεταξά, ο Ιταλός πρέσβης Εμανουέλε Γκράτσι παρέδωσε στον πρωθυπουργό ένα τελεσίγραφο από την Ρώμη, όπου έγραφε ότι ο Μουσολίνι απαιτεί την ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων του, και την κατάληψη στρατηγικών σημείων, όπως λιμάνια και αεροδρόμια. Ο Μεταξάς αφού διάβασε το τηλεγράφημα κοίταξε κατάματα τον Ιταλό πρέσβη και του είπε σε άπταιστα γαλλικά «Αυτό σημαίνει πόλεμο». Ο πρέσβης του είπε ότι μπορεί να αποφευχθεί ο πόλεμος, αν δεχθεί. Ο Μεταξάς τότε του είπε το βροντερό και ξακουστό «ΟΧΙ», και σχεδόν αμέσως ξεκίνησε ο πόλεμος, εφ' όσον οι Ιταλοί βρίσκονταν στα σύνορα και ανέμεναν διαταγές.

Γιατί όμως Μεταξάς είπε το περίφημο «ΟΧΙ»? Διότι γνώριζε ότι αν απαντούσε «ναι», η Ελλάδα θα διαμελιζόταν. Το πρώτο τμήμα με την Αθήνα θα γινόταν υπόδουλο και υποχείριο των Ιταλών, η βόρεια Ελλάδα θα έπεφτε στην κατοχή των Βουλγάρων, και η νότια Ελλάδα με τα νησιά και την Κρήτη, βρίσκονταν ήδη υπό την ναυτική προστασία της Αγγλίας, η οποία θα μπορούσε να επεμβαίνει στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας.

Οι Ιταλοί είχαν καλή αεροπορική δύναμη κι αρκετά άρματα μάχης, τα οποία όμως δεν μπορούσαν να κινηθούν στα βουνά. Οι Έλληνες δε, είχαν απαρχαιωμένο πολεμικό εξοπλισμό, είχαν όμως «ψυχή», και τόλμη. Υπήρχαν ήδη χιλιάδες Έλληνες που περιφρουρούσαν τα σύνορα και ανέμεναν την ιταλική επίθεση, μαζί με αυτούς που κατέφθασαν σύνολο 35.000.

Το χρονικό του πολέμου

25 Οκτωβρίου 1940: Οι Ιταλοί τοποθετούν τρεις βόμβες κοντά στο γραφείο του Ιταλού Λιμενάρχη στους Αγίους Σαράντα οι οποίες κι εξερράγησαν, κατηγορούν τους Έλληνες και τους Βρετανούς πράκτορες, μια πράξη η οποία αποτελούσε αιτία πολέμου .

26 Οκτωβρίου 1940: Στα πλαίσια της προπαγάνδας, διαδίδεται ότι ένοπλη Ελληνική συμμορία επιτέθηκε σε αλβανικά φυλάκια. Στην ουσία αυτές οι δυο προβοκατόρικες πράξεις αποτέλεσαν και την δικαιολογία για την κήρυξη του πολέμου, κάτι που οι Αλβανοί περίμεναν εδώ και μήνες.

28 Οκτωβρίου 1940: Παραδίδεται το τηλεγράφημα στον Μεταξά και μετά το «ΌΧΙ» του, ξεκινά η ιταλική επίθεση στις 6 το πρωί. Ο στρατηγός Κατσιμήτρος είχε εντολή να υποχωρήσει πολεμώντας προς την Θεσσαλία, αφήνοντας να καταληφθούν ακόμη και τα Ιωάννινα, η κεντρική διοίκηση ήθελε να μεταφέρει τον πόλεμο στην πεδιάδα της Θεσσαλίας, όπου θεωρούσε ότι η μάχη θα ήταν εύκολη, αλλά ο στρατηγός παράκουσε τις εντολές  πιστεύοντας ότι είναι λανθασμένες και έδωσε εντολή για άμυνα στα δυσπρόσιτα Βουνά της Πίνδου.

1 Νοεμβρίου 1940: Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν την Κόνιτσα, κοντά στο Μέτσοβο. Συνάντησαν μεγάλη αντίσταση κι έστειλαν την επίλεκτη ομάδα των αλπινιστών, ειδικά εκπαιδευμένους στρατιώτες σε μάχες όπου λάβαιναν χώρα σε μεγάλο υψόμετρο.

13 Νοεμβρίου 1940: Οι Έλληνες πιέζουν ασφυκτικά τους Ιταλούς και τους αναγκάζουν να υποχωρήσουν από την Πίνδο. 

Μέσα Νοεμβρίου 1940: Οι ελληνικές άμυνες λαμβάνουν ενισχύσεις. Ο Μουσολίνι καταλαβαίνει ότι η επίθεση απέτυχε και διατάζει τα στρατεύματα να αλλάξουν την στάση τους σε αμυντική, έτσι από επιτιθέμενοι γίνονται οι αμυνόμενοι

Μέσα Δεκεμβρίου 1940: Ο Ελληνικός στρατός είχε καταλάβει την Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα, Χειμάρρα,

Αρχές Ιανουαρίου 1941: Οι Έλληνες είχαν καταλάβει σχεδόν όλη την νότια Αλβανία.

Τέλος Ιανουαρίου 1941: Σταματά η προέλαση των Ελλήνων, διότι ενισχύθηκαν οι ιταλικές δυνάμεις.

4 Μαρτίου 1941: Οι Αγγλία στέλνει για ενισχύσεις 57.000 άνδρες, οι οποίοι δεν πρόλαβαν να φτάσουν στο μέτωπο. Εν τω μεταξύ οι Έλληνες είχαν μεταφέρει όλες τους τις δυνάμεις στην Αλβανία και είχαν αφήσει τα σύνορα με την Βουλγαρία αφύλακτα, δίνοντας το έδαφος για την γερμανική εισβολή. Επίσης οι Ιταλοί επιχειρούν μια αποτυχημένη επίθεση. Βλέποντας ότι ο πόλεμος είναι χαμένος ζητούν την βοήθεια των Γερμανών.

6 Απριλίου 1941: Ιταλοί και Γερμανοί επιχειρούν ταυτόχρονες επιθέσεις.

12 Απριλίου 1941: Ο Ελληνικός στρατός υποχωρεί από την Αλβανία, για να μην περικυκλωθεί από τους Γερμανούς.

20 Απριλίου 1941: Ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου παραδίδει το ελληνικό στράτευμα στους Γερμανούς, αποφεύγοντας την ντροπιαστική παράδοση στους Ιταλούς, υπό έναν όρο, οι στρατιώτες να μην είναι αιχμάλωτοι πολέμου και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τον βαθμό τους.

24 Απριλίου 1941: Ιταλοί και Γερμανοί καταλαμβάνουν την Αττική.

3 Μαϊου 1941: Πέφτει η Κρήτη στη γερμανική κατοχή.

Η τραγουδίστρια της Νίκης, Η Σοφία Βέμπο αν και ήταν ήδη καταξιωμένη τραγουδίστρια, η καριέρα της απογειώθηκε με τον πόλεμο του 40. Τραγουδούσε κι έδινε ελπίδα στον λαό, θάρρος και δύναμη στους στρατιώτες του μετώπου, να συνεχίσουν τον δύσκολο αγώνα τους. Ποιος δεν θυμάται το τραγούδι «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά», όπου η Βέμπο εξυμνεί τους αγωνιστές του ’40, για τον μεγάλο τους άθλο, να πολεμούν μέσα στον βαρύ χειμώνα υπό αντίξοες συνθήκες πάνω στα βουνά. Ή το «Κορόιδο Μουσολίνι», όπου σατιρίζει τον Μουσολίνι για την πεποίθηση του ότι η κατάκτηση της Ελλάδας θα ήταν «παιχνιδάκι», πίστευε δε ότι σε 15 μέρες μετά το ξεκίνημα του πολέμου θα παρέλαυνε με το άσπρο του άλογο στους δρόμους της Αθήνας. Η αλήθεια είναι ο ότι ο Μουσολίνι έκανε το λάθος να υποτιμήσει του Έλληνες και τους θεωρούσε ως «εύκολο στόχο», στην ουσία έχασε τον πόλεμο εφ' όσον την Ελλάδα τη κατέλαβαν οι Γερμανοί και κατέλαβαν τα στρατηγικά σημεία, αφήνοντας τους Ιταλούς κάπως στην «απ' έξω» από αυτό που σχεδίαζαν και ο Μουσολίνι, έχασε στο «παιχνίδι των εντυπώσεων».

Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος έπαιξε κι αυτός τον δικό του ρόλο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, διότι οι Γερμανοί σχεδίαζαν την άνοιξη του 1941 να επιτεθούν στην Σοβιετική Ένωση, όμως ανέβαλαν την επίθεση μετά το κάλεσμα των Ιταλών για την κατάληψη της Ελλάδος. Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στην Σοβιετική Ένωση τον Οκτώβριο του 1941, όπου με τις πολικές συνθήκες που κυριαρχούσαν στην περιοχή, ηττήθηκαν.