Μορφές συναισθηματικών καταστάσεων

Οι ιδιαίτερα έντονες αλλά παροδικές συναισθηματικές καταστάσεις  (ευχάριστες ή δυσάρεστες ) που παρουσιάζονται σαν ολική αντίδραση του οργανισμού σε απροσδόκητες συνθήκες και που τον ωθούν σε έξαλλες συχνά αντιδράσεις καλούνται αψιθυμίες ή συγκινήσεις.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η έξαλλη χαρά, η αφόρητη θλίψη, η οργή κ.ά. ο άνθρωπος οδηγείται σε αψιθυμική κατάσταση όταν είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει έκτακτες και επείγουσες συνθήκες που απαιτούν για την ορθή αντιμετώπισή  τους  δυνατότητες που ξεπερνούν αυτές τον αμυντικό μηχανισμό του. Οι συνθήκες από μόνες τους δεν δικαιολογούν την αψιθυμική συναισθηματική κατάσταση  καθώς η δημιουργία της εξαρτάται από τη συγκρότηση του ατόμου, την ιστορία του, και το περιβάλλον του. Αυτό δικαιολογεί τη διαφορετική αντιμετώπιση ίδιων συνθηκών από δύο διαφορετικά άτομα.

Με όποιο τρόπο και για όποιο λόγο και αν δημιουργηθούν οι αψιθυμίες συνοδεύονται από φυσιολογικές μεταβολές με επιπτώσεις στον ψυχικό τομέα. Βασική αιτία τους, θεωρείται η συνείδηση της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί  και η συναίσθηση του ατόμου. Είναι γενικά παραδεκτό πως οι έντονες και συνεχείς συγκινήσεις μπορούν να προκαλέσουν παθήσεις των οργάνων του σώματος.

Σε συναισθηματικό επίπεδο η χαρά και η θλίψη είναι οι πιο χαρακτηριστικές μορφές ευχαρίστησης και δυσαρέσκειας. Η χαρά από την ευχαρίστηση και η θλίψη από τον πόνο διαχωρίζονται βάσει του αξιολογικού τους περιεχομένου. Πολλές φορές μία ασθένεια δημιουργεί θλίψη, αλλά αυτή η θλίψη δεν οφείλεται στον σωματικό πόνο όσο στην συνειδητοποίηση ότι  ένα μέρος του σώματος βρίσκεται σε μειονεκτική θέση.  Η χαρά ως έκφραση εσωτερικής πληρότητας δεν εξαρτάται μόνο από τις σωματικές απολαύσεις.

Σαν στάση ζωής η θλίψη είναι φαινόμενο στείρο και αρνητικό. Άτομα που την έχουν επιλέξει ως στάση ζωής θεωρούν την υποταγή τους σε αυτή σαν μια κατάσταση που είναι αδύνατο να ανατραπεί και δεν δέχονται την δυνατότητα εναλλακτικών τρόπων και στάσεων ζωής. Αντίθετα η χαρά που αναζητεί την πληρότητα βρίσκεται πιο κοντά στην φύση του ανθρώπου.